Mạnh mẽ ý chí, dũng cảm trong hành động
Đồng chí Phạm Hùng tên thật là Phạm Văn Thiện, có bí danh Bảy Hồng sinh ngày 11/6/1912 tại làng Long Hồ, huyện Châu Thành, tỉnh Vĩnh Long (nay là ấp Long Thuận A, xã Long Phước, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long). Sinh ra trong gia đình đông con, nhưng ngay từ thuở nhỏ, đồng chí Phạm Hùng rất ham học và được thân sinh là ông Phạm Văn Tùng và bà Dương Thị Huê chăm sóc cho ăn học đến nơi đến chốn.
Từ năm 1918- 1926, đồng chí Phạm Hùng học tại trường Ngã Tư Long Hồ. Năm 1927, đồng chí theo học tại trường trung học Nguyễn Đình Chiểu, Mỹ Tho. Thời niên thiếu, đồng chí Phạm Hùng có sở thích học võ nghệ, nên ngoài giờ học ở trường, đồng chí thường xuyên luyện tập võ nghệ, từ đó tạo cho đồng chí tinh thần thượng võ, sức mạnh về ý chí và sự dũng cảm trong hành động. Chính điều này đã giúp đồng chí Phạm Hùng luôn can trường, gan dạ và dũng cảm chiến đấu với kẻ thù sau này.
Năm 1928, đồng chí Phạm Hùng tham gia phong trào hoạt động thanh niên tiến bộ, gia nhập tổ chức “Nam kỳ học sinh Liên hiệp hội” và “Thanh niên Cộng sản đoàn”. Năm 1930, đồng chí được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương, hoạt động từ cấp ủy xã Tam Hiệp, Huyện ủy Châu Thành, sau đó làm Bí thư Tỉnh ủy Mỹ Tho khi mới 19 tuổi.
Thời gian này, đồng chí Phạm Hùng chỉ đạo phát động quần chúng biểu tình, liên tục tuần hành quy mô đòi dân sinh, dân chủ, lên án tội ác của thực dân, trừng trị kẻ gian ác. Nổi bật, ngày 1/5/1931, dưới sự lãnh đạo của đồng chí Phạm Hùng, hơn 3.000 người Tam Hiệp, Mỹ Tho biểu tình, nổi dậy và xử án tên hương quản Trâu. Sau vụ việc, đồng chí Phạm Hùng bị Pháp truy bắt tại chợ Bưng, huyện Châu Thành, Mỹ Tho. Đồng chí bị thực dân Pháp đưa lên Khám lớn (Sài Gòn) và bị kêu án tử hình. Chưa đầy năm đồng chí Phạm Hùng bị tuyên án tử hình, thì xảy ra vụ án lớn, làm chấn động Đông Dương, hồ sơ thực dân Pháp gọi đây là vụ án Đảng Cộng sản Đông Dương, xử 120 lãnh đạo và đảng viên cộng sản trước tòa đại hình Sài Gòn.
Trong phiên tòa này, đồng chí Phạm Hùng một lần nữa bị thực dân Pháp tuyên án tử hình. Nhận 2 án tử trong một năm, nhưng đồng chí Phạm Hùng không hề run sợ trước kẻ thù, vẫn giữ vẻ điềm tĩnh và truyền đi câu nói nổi tiếng đến ngày nay, mà khi chúng ta đọc qua cứ nghĩ câu ấy như nửa đùa, nửa thật với bọn thực dân Pháp: “Luật pháp các ông kỳ thật. Tôi chỉ có mỗi cái đầu đã bị án chém, nay các ông muốn chém nữa thì còn đầu nào mà chém?”. Do phong trào đấu tranh mạnh mẽ, đồng chí được giảm án xuống chung thân và bị đày ra Côn Đảo.
Tại nhà tù Côn Đảo, đầy gian nan, lắm chông gai nhưng đồng chí Phạm Hùng không lùi bước, nguy hiểm không sờn lòng, luôn đi đầu trong các phong trào đấu tranh chống địch đày ải, tra tấn. Tại đây, đồng chí còn thể hiện tinh thần đoàn kết, yêu thương đồng đội, nhiều lần giúp đỡ, che chở, sẻ chia khốn khó với đồng đội, đỡ đòn cho các đồng chí: Lê Duẩn, Phạm Văn Đồng và nhiều đồng chí khác. Chính những điều này, đồng chí Phạm Hùng được đồng chí, đồng đội trong nhà tù bầu làm Phó Bí thư, rồi Bí thư Đảng ủy nhà tù.
Năm 1945, cách mạng tháng Tám thành công, đồng chí Phạm Hùng được Đảng, nhà nước đón về đất liền cùng các đồng chí: Tôn Đức Thắng, Lê Duẩn, Nguyễn Văn Linh…được bầu làm Bí thư Xứ ủy lâm thời Nam bộ. Đến năm 1952, đồng chí Phạm Hùng được cử làm Ủy viên, Phó Bí thư Trung ương Cục Nam bộ kiêm Bí thư, Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến hành chính Phân liên khu miền Đông Nam bộ. Năm 1954, đồng chí làm Trưởng đoàn Quân đội nhân dân Việt Nam trong Ban Liên hiệp đình chiến Nam bộ, Trưởng phái đoàn liên lạc Quân đội nhân dân Việt Nam cạnh Ủy ban Quốc tế tại Sài Gòn.
Năm 1967, đồng chí Phạm Hùng được cử về Nam thay đồng chí Nguyễn Chí Thanh làm Bí thư Trung ương Cục miền Nam, Chính ủy các lực lượng vũ trang giải phóng miền Nam. Đồng chí cùng với Trung ương Cục miền Nam chỉ đạo cuộc tổng tấn công và nổi dậy xuân Mậu Thân 1968 giành thắng lợi, buộc Mỹ xuống thang chiến tranh chịu ngồi vào Hội nghị Paris và ký kết thỏa thuận rút quân về nước ngày 27/1/1973. Trong chiến dịch Hồ Chí Minh, đồng chí làm Chính ủy Bộ Chỉ huy chiến dịch Hồ Chí Minh giành toàn thắng thống nhất đất nước ngày 30/4/1975.
Từ năm 1976, đồng chí Phạm Hùng tái đắc cử Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (HĐBT) kiêm Bộ trưởng Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an). Năm 1987, đồng chí đắc cử Chủ tịch HĐBT (nay là Thủ tướng Chính phủ) và là đại biểu Quốc hội các khóa: II, III, VI, VII, VIII.
Đến ngày 10/3/1988, trên đường công tác giải quyết lương thực và đời sống đồng bào, đồng chí Phạm Hùng đột ngột qua đời, thọ 76 tuổi. Đồng chí được Đảng, nhà nước tặng Huân chương Sao Vàng và nhiều Huân chương khác. Các nước: Liên Xô, Cuba, Tiệp Khắc, Bungari tặng thưởng đồng chí nhiều Huân chương, Huy chương cao quý.
“Còn sống, còn lao động và chiến đấu”
Trong suốt chiều dài 11 năm (1934- 1945) bị giam cầm tại nhà tù Côn Đảo, đồng chí Phạm Hùng chưa bao giờ khiếp sợ trước kẻ thù. Ngược lại, môi trường khắc nghiệt nơi nhà tù thực dân đã trở thành “trường học” giúp đồng chí có điều kiện nâng cao trình độ văn hóa, lý luận chính trị, trui rèn ý chí quật cường, đúc kết kinh nghiệm, vững tin với mục tiêu lý tưởng cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, để từ đó cùng với các đồng chí, đồng đội đấu tranh làm cho bọn thực dân Pháp nơi nhà tù Côn Đảo phải khiếp sợ.
Lãnh đạo Đảng, nhà nước, lãnh đạo tỉnh Vĩnh Long viếng khu lưu niệm Chủ tịch HĐBT Phạm Hùng tại xã Long Phước, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long
Trở về đất liền, được Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam giao nhiều trọng trách to lớn, nhưng đồng chí Phạm Hùng vẫn thương yêu, chịu thương chịu khó, cùng ăn, cùng ở và cùng chiến đấu với các chiến sĩ, quân đội ta trên mọi chiến trường, góp phần đánh thắng chiến lược “chiến tranh cục bộ” và “Việt Nam hóa chiến tranh” của Mỹ- Ngụy, đặc biệt là Chiến dịch Hồ Chí Minh thắng lợi vào ngày 30/4/1975, góp phần mang lại độc lập cho đất nước, tự do cho nhân dân.
Sau chiến tranh, đồng chí Phạm Hùng được bầu làm Phó Chủ tịch HĐBT, rồi Chủ tịch HĐBT, nhưng đồng chí vẫn giữ được nét đơn sơ với áo vải, lăn lộn trong phong trào quần chúng, luôn gần dân, thân dân, trung thực, cởi mở với nhân dân. PGS.TS Đàm Đức Vượng nhận xét: “Với Chủ tịch HĐBT Phạm Hùng, đời tư của đồng chí thật trong sáng, cuộc sống giản dị. Đồng chí chăm lo đến công việc của đất nước và cũng chăm lo đến gia đình và đời sống của nhân dân”. Bởi đồng chí Phạm Hùng luôn quan niệm “Chúng ta còn sống, còn làm việc và học tập. Còn sống, còn lao động và chiến đấu”.
Chính quan điểm sống đó, dù ở cương vị nào, hoàn cảnh nào, đồng chí Phạm Hùng vẫn sống, chiến đấu hết mình, không ngại khó khăn, gian khổ, không chùng bước trước kẻ thù, sẵn sàng hy sinh tính mạng của mình để đổi lấy độc lập, tự do cho đất nước, cho đồng bào, đó là những đức tính cao cả của người chiến sĩ cộng sản chân chính. Trong thời bình, trên cương vị người đứng đầu Chính phủ, đồng chí Phạm Hùng tiếp tục nêu gương sáng cho đồng đội, đồng nghiệp noi theo. Trong công việc, đồng chí thể hiện hết mình, suy tư vạch định nhiều chính sách quan trọng để cùng với Chính phủ đưa đất nước ta ổn định sau chiến tranh, khắc phục đời sống khó khăn cho nhân dân, để bước vào công cuộc đổi mới phát triển đất nước.
Đồng chí Phạm Hùng luôn đề cao tinh thần đoàn kết nội bộ. “Quan điểm của đồng chí là đoàn kết phải lành mạnh, chứ không phải đoàn kết theo kiểu lấy lòng nhau. Muốn đoàn kết tốt, phải có thái độ tự phê bình và phê bình đúng mực…Người đứng đầu phải luôn gương mẫu cả trong việc công và việc tư; ưu tiên cho việc công, không để việc tư chen vào việc công”- PGS.TS Đàm Đức Vượng chia sẻ.
Sinh thời, Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt cùng từng tâm đắc khi nói về đồng chí Phạm Hùng: “Anh Hai Hùng là người cộng sản gan sắt, dạ đồng. Đối với Đảng và nhân dân, toàn tâm phục vụ. Đối với gia đình, anh là người công dân kiểu mẫu, nêu cao tấm gương sáng chói về thủy chung trong đạo nghĩa vợ chồng, là người cha hết sức nghiêm khắc trong việc rèn luyện và nuôi dạy các con”.
Qua 60 cống hiến cuộc đời cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng đất nước, giờ đây các thế hệ người Việt Nam khi nhắc đến đồng chí Phạm Hùng là nhắc đến những tinh hoa và khí phách tiêu biểu của người cộng sản, là nói đến mẫu người nghiêm túc, thận trọng chu đáo, luôn sống và làm việc theo chuẩn mực của tư tưởng đạo đức truyền thống: cần, kiệm, liêm, chính, kỷ cương. Tấm gương sống, chiến đấu, lao động quên mình của đồng chí Phạm Hùng mãi mãi là bài học quý giá cho chúng tôi, thế hệ trẻ để tu dưỡng bản thân, là động lực để học tập, ra sức thi đua, lao động sản xuất, góp phần xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh.
* Tài liệu tham khảo:
- Đàm Đức Vượng, “Phạm Hùng- Nhà yêu nước và cách mạng chân chính”, Quân đội nhân dân online, 10/6/2017.
- Nguyễn Chiến Thắng (2017), “Vĩnh Long- Vùng đất và con người”, NXB Quân đội nhân dân.
- Sở Văn hóa Thông tin (1998), “Nhân vật chí tỉnh Vĩnh Long”.
- Sở Văn hóa Thông tin Vĩnh Long (2007), “Tấm lòng người dân Vĩnh Long với Bác Hai Phạm Hùng”.
Bài, ảnh: MINH TRIẾT