Nghị định số 122/2018/NĐ-CP quy định về xét tặng danh hiệu "Gia đình văn hóa"; "Thôn văn hóa", "Làng văn hóa", "Ấp văn hóa", "Bản văn hóa", " Tổ dân phố văn hóa" (gọi tắt là Nghị định 122) được Chính phủ ban hành vào ngày 17/9/2018. Qua 5 năm thực hiện Nghị định 122 trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long, các tiêu chí xây dựng gia đình văn hóa; ấp, khóm, khu (gọi tắt là khu dân cư) văn hóa được các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương triển khai đồng bộ, lan tỏa sâu rộng trong các tầng lớp Nhân dân, từ đó hình thành nên những mô hình hay, sáng tạo, góp phần phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương.
Nâng cao nhận thức Nhân dân trong xây dựng gia đình văn hóa
Ngay sau khi Nghị định 122 có hiệu lực thi hành; Ban Chỉ đạo giảm nghèo bền vững, xây dựng đời sống văn hóa, nông thôn mới và đô thị văn minh tỉnh Vĩnh Long (gọi tắt là Ban Chỉ đạo) và Ban Chỉ đạo các huyện, thị xã, thành phố đã tham mưu UBND cùng cấp cụ thể hóa 03 tiêu chuẩn 24 tiêu chí xây dựng gia đình văn hóa và 05 nội dung, 27 tiêu chí xây dựng khu dân cư văn hóa thành 99 văn bản để triển khai, hướng dẫn cho Ban Vận động các khu dân cư thực hiện.
Để việc triển khai thực hiện Nghị định 122 thiết thực, có hiệu quả, thời gian qua, Ban Chỉ đạo các cấp đã tuyên truyền các nội dung của Nghị định 122 đến toàn thể Nhân dân bằng nhiều hình thức, với trên 24.500 cuộc, có hơn 830.000 lượt người dự. Đồng thời, tỉnh xây dựng gần 600 tin, trên 450 bài viết, hơn 100 chuyên mục, 09 phóng sự đăng tải trên Báo Vĩnh Long; bản tin, trang thông tin điện tử của các sở, ban, ngành tỉnh; tờ tin thường kỳ của các huyện, thị xã, thành phố; phát sóng trên Đài Phát thanh và Truyền hình Vĩnh Long, Đài Truyền thanh các huyện, thị xã, thành phố và trạm truyền thanh của các xã, phường, thị trấn trong tỉnh. Trưng bày hình ảnh phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" và triển lãm 12 chuyên đề: “Đồng bào Khmer Vĩnh Long chung sức bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc và xây dựng nông thôn mới” và chuyên đề “Nét văn hóa đặc trưng đồng bào Khmer tỉnh Vĩnh Long” nhân các ngày hội Văn hóa, Thể thao đồng bào Khmer tỉnh Vĩnh Long...với trên 1.000 hình ảnh, tư liệu, hiện vật, thu hút hàng nghìn lượt người xem.
Hằng năm, thông qua ngày hội Đại đoàn kết toàn dân ở các khu dân cư, Ban Chỉ đạo cấp huyện đã tích cực chỉ đạo Ban Vận động các khu dân cư tăng cường tuyên truyền, vận động các hộ gia đình đăng ký và thực hiện xây dựng Gia đình văn hóa gắn với xây dựng gia đình hạnh phúc, bình đẳng, tiến bộ, hạn chế tình trạng bạo lực gia đình. Bằng nhiều hình thức, Ban Vận động các khu dân cư đã tuyên truyền 03 tiêu chuẩn 24 tiêu chí xây dựng hộ gia đình văn hóa và 07 trường hợp không xét tặng danh hiệu gia đình văn hóa theo nội dung của Nghị định số 122. Qua đó, mỗi gia đình đã tự ý thức, nhiệt tình tham gia và thực hiện đúng các tiêu chuẩn, tiêu chí xây dựng hộ gia đình văn hóa, góp phần cho địa phương thực hiện thắng lợi các phong trào thi đua do tỉnh phát động, các chỉ tiêu phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương cũng vì thế đạt và vượt so kế hoạch. Theo thống kê của ngành Văn hóa,Thể thao và Du lịch Vĩnh Long, tính đến cuối năm 2021, toàn tỉnh có 263.504/271.562 hộ gia đình đạt chuẩn văn hoá, đạt 97,03% (tăng 0,19% so với năm 2020 và tăng 1,93% so năm 2018). Có 239.359 gia đình văn hóa 03 năm liên tục (tăng 38.903 hộ so với năm 2018). Có 45.897 gia đình được tặng giấy khen gia đình văn hóa 03 năm liên tục.
Một tuyến đường hoa ở xã Phước Hậu, huyện Long Hồ
Phong trào xây dựng gia đình văn hóa đã khơi dậy tinh thần đoàn kết giúp nhau phát triển sản xuất, giảm nghèo bền vững, làm giàu hợp pháp; nêu cao tinh thần, trách nhiệm của mỗi người dân trong cộng đồng dân cư, từ đó nhiều mô hình hay, hiệu quả được hình thành. Tiêu biểu như: Mô hình câu lạc bộ “Gia đình văn hóa”; “Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu thảo hiền”; mô hình “Nuôi con khỏe, dạy con ngoan”; “Phụ nữ giỏi việc nước, đảm việc nhà” gắn với phong trào “Phụ nữ tích cực học tập, lao động, sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”…ở thành phố Vĩnh Long. Còn ở thị xã Bình Minh có mô hình tổ góp vốn xoay vòng, chị khá giúp chị nghèo, tuyến đường không rác, các đường hoa, thanh niên lập thân, lập nghiệp, gia đình nông dân văn hóa giúp nhau xóa đói giảm nghèo…Các mô hình này đã quy tụ được nhiều hội viên và người dân tham gia, qua đó đã cải thiện đáng kể kinh tế hộ gia đình.
Gần 100% khu dân cư văn hóa
Tỉnh Vĩnh Long có 752 khu dân cư là ấp, khóm, khu. Thực hiện Nghị định 122 của Chính phủ, cả 752 khu dân cư của tỉnh đều đăng ký thực hiện khu dân cư văn hóa hằng năm. Trong quá trình thực hiện, Ban Vận động các khu dân cư đã tổ chức triển khai 05 nội dung, 27 tiêu chí xây dựng khu dân cư văn hóa. Sau 05 năm triển khai thực hiện Nghị định số 122, cán bộ, đảng viên và Nhân dân trên địa bàn đã nhận thức rõ về mục đích, ý nghĩa trong việc xây dựng ấp, khóm, khu văn hóa.
Công tác phối hợp được các ngành thành viên Ban Chỉ đạo các cấp, Ban Vận động các khu dân cư phát huy tích cực trong tổ chức thực hiện đăng ký, xét tặng danh hiệu văn hóa, đặc biệt quy trình đăng ký, bình chọn, xét tặng danh hiệu khu dân cư văn hóa và khen thưởng khu dân cư văn hóa tiêu biểu cũng được thực hiện khách quan, công khai, minh bạch, đúng quy định, được người dân thống nhất cao. Tính đến cuối năm 2021, qua kiểm tra, đánh giá, Ban Chỉ đạo phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa cấp huyện đã công nhận 751/752 khu dân cư văn hoá, đạt 99,86% (tăng 0,4% so với năm 2020 và tăng 3,66% so năm 2018). Có 576/752 khu dân cư văn hóa 05 năm liên tục, tỷ lệ 76,59%.
Công tác xây dựng khu dân cư văn hóa theo Nghị định số 122 được triển khai và gắn với việc thực hiện hương ước, quy ước tại địa phương. Các tiêu chí xây dựng khu dân cư văn hóa được phổ biến kịp thời tới Nhân dân, được Nhân dân đồng tình hưởng ứng, hình thành nhiều mô hình hay như: ở thị xã Bình Minh có mô hình khu dân cư văn hóa - Đô thị văn minh kiểu mẫu tại các khóm, “Cựu chiến binh tuyên truyền, vận động phòng chống tệ nạn ma túy và các tệ nạn khác”, “Xe honda khách phòng chống tội phạm”, “Đồng bào dân tộc Khmer không vi phạm tệ nạn xã hội”, “ 05 không, 03 sạch”; thành phố Vĩnh Long có mô hình “Tuyến đường an toàn giao thông”, “Tuyến đường hoa”, “Chống rác thải nhựa”, “Khu dân cư bảo vệ môi trường” gắn với phong trào “Ngày Chủ nhật xanh” do Đoàn thanh niên phát động, mô hình Câu lạc bộ Honda khách phòng chống tội phạm Câu lạc bộ nông dân phòng chống tội phạm; huyện Bình Tân có mô hình tổ hợp tác sản xuất nông nghiệp (rau, củ, quả), phòng chống bạo lực gia đình, phòng chống tội phạm, địa chỉ tin cậy…; an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội được đảm bảo; cảnh quan môi trường khu dân cư được chỉnh trang, đời sống văn hóa tinh thần của người dân ngày càng được nâng lên; thay đổi dần thói quen lạc hậu, hướng đến lối sống văn minh, hiện đại, phù hợp với thuần phong mỹ tục, tập quán của dân tộc…góp phần tích cực trong xây dựng phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa và nông thôn mới ở địa phương./.
Bài, ảnh: MINH TRIẾT