Hiện nay, nghề nuôi thủy sản đang phát triển mạnh tại nhiều khu vực trên cả nước, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế và tạo sinh kế cho người dân. Tuy nhiên, việc khai thác nước ngầm thông qua khoan giếng để phục vụ nuôi trồng thủy sản đang đặt ra nhiều thách thức đối với môi trường và tài nguyên nước, đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ và khoa học hơn. Nhiều hộ gia đình và trang trại nuôi trồng thủy sản sử dụng nước giếng khoan để cung cấp nước cho ao nuôi. Đặc biệt, trong các vùng sản xuất nông nghiệp và khu dân cư đông đúc sẽ làm nguồn nước bị ô nhiễm nhiều thì việc khoan giếng lấy nước trở thành biện pháp chính để duy trì hoạt động nuôi thủy sản, đặc biệt là nuôi lươn để phát triển kinh tế nâng cao thu nhập.
Tuy nhiên, việc khai thác không kiểm soát sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy như: Có thể làm giảm mực nước ngầm, gây cạn kiệt nguồn nước tại các tầng chứa nước. Một hệ lụy nữa là việc hút nước ngầm quá mức có thể làm giảm áp lực nước trong các tầng đất, dẫn đến hiện tượng sụt lún. Nhiều khu vực có hiện tượng nước mặn hoặc nước phèn xâm nhập vào tầng nước ngầm do khai thác thiếu kiểm soát, làm giảm chất lượng nước sử dụng.
Theo thống kê trên địa bàn huyện Tam Bình có hơn 20 hộ nuôi lươn với số lượng trên 100 bể, hiện các hộ này phần lớn sữ dụng giếng khoan để lấy nước phục vụ chăn nuôi. Ngành chuyên môn cũng đã vận động các hộ chăn nuôi ngưng sử dụng nước giếng để phục vụ sản xuất, tận dụng nguồn nước ao hồ xử lý vi sinh để nuôi thủy sản, bảo vệ nguồn nước ngầm tại địa phương.
Hình: Mô hình nuôi lươn phát triển kinh tế nâng cao thu nhập trên địa bàn huyện Tam Bình.
Để kiểm soát và bảo vệ tốt nguồn tài nguyên nước, vừa qua ngành chuyên môn củng đã ban hành công văn số 127 /CCCNTY&TS ngày 26/6/2024 cảnh báo việc sử dụng nước ngầm để nuôi trồng thủy sản, thông báo cho người dân không sử dụng nước ngầm từ giếng khoan để nuôi thủy sản, đồng thời khuyến cáo người dân kịp thời phản ảnh, thông tin với cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên nước để tiến hành kiểm tra, ngăn chặn, xử lý kịp thời khi phát hiện có dấu hiệu sử dụng nước ngầm từ giếng khoan để nuôi thủy sản ở địa phương.
Hình: Xử lý nước sông hồ để phục vụ chăn nuôi thủy sản trên địa bàn huyện Tam Bình
Việc quản lý chặt chẽ hơn hoạt động khoan giếng lấy nước phục vụ nuôi thủy sản là rất cần thiết, một là đảm bảo nguồn nước ngầm không bị khai thác cạn kiệt, duy trì sự cân bằng trong tự nhiên. Hai là giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm và các tác động xấu đến môi trường như sụt lún đất, nhiễm mặn nguồn nước. Quan trọng hơn là đảm bảo nguồn nước sạch và an toàn cho hoạt động nuôi trồng, từ đó nâng cao chất lượng sản phẩm thủy sản.
Để giải quyết vấn đề này, một trong những biện pháp cần thực hiện là ngành chuyên môn quản lý nhà nước cần kiểm soát chặt chẽ quy trình cấp phép khoan giếng. Các hộ nuôi trồng thủy sản phải xin phép và tuân thủ quy định về độ sâu giếng, lượng nước khai thác và báo cáo định kỳ về tình trạng sử dụng nước. Đồng thời, tăng cường giám sát, kiểm tra hoạt động khoan giếng và sử dụng nước ngầm và hoạt động này phải được thực hiện thường xuyên bởi các cơ quan chức năng. Các hình thức khai thác nước quá mức, không tuân thủ quy định cần bị xử lý nghiêm khắc. Khuyến khích các hộ nuôi trồng thủy sản nên ứng dụng các công nghệ tiết kiệm nước và tái sử dụng nước trong quá trình nuôi trồng. Những mô hình như nuôi tuần hoàn nước, sử dụng ao lắng để lọc nước tái sử dụng có thể giúp giảm lượng nước ngầm cần khai thác.
Một trong những giải pháp không thể thiếu trong quá trình thực hiện là tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng và các hộ nuôi trồng thủy sản về tầm quan trọng của việc bảo vệ nguồn nước ngầm. Cộng đồng cần hiểu rõ những hậu quả từ việc khai thác nước bừa bãi và có ý thức tiết kiệm, sử dụng nước hợp lý.
Quản lý việc khoan giếng lấy nước trong nuôi trồng thủy sản là một vấn đề cấp bách, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan chức năng, cộng đồng và người nuôi trồng. Việc này không chỉ giúp bảo vệ nguồn tài nguyên nước ngầm quý giá mà còn góp phần phát triển ngành nuôi trồng thủy sản bền vững, bảo vệ môi trường và sức khỏe con người
H.N